Karar Vermek Üzerine Bir Araştırma: Reçel Deneyi

Reçel Deneyi:

Sheena Iyengar ve Mark Lepper’in  tarafından gerçekleştirilen reçel deneyi insanların karar verme davranışlarına ışık tutar nitelikte. Yerel bir markette birbirini takip eden iki cumartesi günü 2 farklı stant kurulur. Birinde müşterilere 6 farklı reçel , diğer stantta ise 24 farklı reçel  sunulur. Kişiler istedikleri kadar reçel deneme hakkına sahip ve tadanlara da o gün kullanmaları için 1 dolarlık indirim kuponu veriliyor.

24 çeşit reçel olan stantta müşterilerin sevecekleri reçel çeşidini bulmaları daha olasıdır. Ve liberal teoriye göre müşterilerin 24 çeşit reçel olan stanttan daha fazla alışveriş yapmaları beklenir. 

Ancak durum tam tersi çıkar:

Evet, 24 farklı çeşit olan stant müşteriler için daha çekici oluyor. Bu markete uğrayan kişilerin yüzde 60'ı 24 çeşit sunan stanta uğruyor. Diğer taraftan, markete uğrayanların yüzde 40'ı, 6 çeşit reçeli olan stanta uğruyor. 

Ancak paradoksal bir şekilde 24 çeşit reçel standına uğrayanların yalnızca yüzde 3'ü reçel satın alırken diğer 6 çeşitlik stanttan alışveriş yapanların yüzdesi 30.

Özetle geniş tercih yelpazesi başlangıçta daha çok insana çekici geliyor. Fakat iş tercih yapmaya geldiğinde insanların daha azı tercih yapıyor.

Davranışsal iktisatta bu olguya "seçenek aşırı yüklemesi" deniyormuş. İnsanlar çok fazla seçenek arasından seçim yapmak zoruda kaldığında stres oluyor ve bu durum seçim yapma isteğini azaltıyormuş. 

Ben de aynı durumu çoğu kez yaşıyorum. Örneğin bir kahveciye gittiğinizde önünüzde çok fazla seçenek oluyor: latte, macchiato, espresso, ameicano vs. Dönüp dolaşıp ya filtre ya da latte alıyorum. 

Peki bu kararsızlıkla nasıl baş edebiliriz? Seçeneklerin sonsuz olduğu bu çağda nasıl karar vereceğiz?

Genelde çok seçenekten kaynaklanan strese katlanmak istemeyenler hep "aynı" ürünleri alarak işi pratikleştirirken, kimisi hiç karar vermiyor. Kimi ise karar verme işini başkasına bırakarak verdiği karardan duyacağı pişmanlığı azaltma yoluna gidiyor.

Siz kararlarınızı nasıl alıyorsunuz? Çok fazla seçenek karşısında karar verme yönteminiz nasıl oluyor?